Bir kültürü, insanların yaşam tarzını turistik bir geziyle anlamak mümkün değil. Aynı yerde hayat boyu yaşayarak da göremezsiniz. Karşılaştırma yapabilmek için farklı sistemler, farklı kültürleri de tanımak gerekir. Turizm amaçlı değil de kapitalizmin esiri olup geldiğim İrlanda’da onuncu ayım. Bu süre içinde sorguladığım, nedenini anlamadığım ya da şaşırdığım çok durum oldu.
Neden sıcak ve soğuk su muslukları ayrı
İrlanda’da sıcak ve soğuk su musluklarının neden ayrı olduğunu bir türlü anlamadım. Onlarca ev ve bara gittim hepsi aynı. Merak ediyorum İrlandalılar ılık suyu nasıl elde ediyor. Bunun arkasında mantıklı bir neden var mı bilmiyorum.
Neden İrlanda mutfağı ve restoranı yok
İrlanda’dan geldiğimi duyanlar soruyor “eee İrlanda’nın yemekleri neler, insanlar ne diyor” ben, “hmm, bilmem”. Bu cevaptan utanıp, bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp edasıyla döndüğümde karşılaştığım her İrlandalı’ya sordum ve cevaplar benim verdiğimden pek de farklı değildi; “öyle bişe yok”, “bilmiyorum”, “patates”, “patates ve yahni”. Ülkede patates ve et üretiminin çok olduğunu bildiğimden bu cevaba şaşırmadım. Ama patates bir yemek değil, sebze. Avrupa’ya patates geleli zaten üç, dört yüz yıl oluyor, öncesinde ne yeniyordu peki dedim. Cevap yok. Neyse konuyu çok irdelemeye gerek yok.
Ben de isterdim bi İrlanda mutfağı tadayım, bi restoranına gideyim…
Yangın manyaklığı neden?
Bu ciddi bu soru. Yirmi küsür ülkenin hiç birinde her metre karede yangın tüpü görmedim. İrlanda’da evlerde ve binalarda yangın söndürücü bulundurma yasa gereği. Ama neden? Bizim 2 odalı evimizde 2 yangın söndürücü, bir yangın battaniyesi ve bir acil durum düğmesi var. Benim tahminim, ülkede birçok insanın öldüğü büyük bir yangının olduğuydu. Yoksa bu kadar önlem neden olsun! Ama sorduğum kişiler öyle birşey olmadığı söyledi. Sorum hala geçerli!
Neden çöp bidonları binanın içinde?
İrlanda yasasına göre eğer koyacak bahçeniz yoksa çöp bidonları binanın içinde olmalı.
Yani bizim alıştığımız ve bildiğimiz gibi çöp bidonları sokakta değil.
Ama neden?
Üşenmedim soruşturdum. Öyle ya mantıklı bir açıklaması olmalı bunun. Emlakçının yorumu şöyleydi: “Çünkü, çöp bidonları dışarda olursa insanlar çalar veya yakar.”
Pardon?
Kim çalıyor çöp bidonunu? Neden yakıyorlar çöp bidonunu?
Anlamak için tüm gücümü ve beyin hücrelerimle harcarken, bu durumu yaşayarak gördüm.
Apartmanımızda bir inşaat varken, işçiler yolu genişletmek için çöp bidonunu (solda fotoğraftaki) dışarı çıkarıyorlar, ve bidon birkaç saat içinde yok oluyor, çalınıyor.
Evet, ohaa…
Çöp yasası dışında, çöp bidonlarının binanın içinde olması kirlilik ve koku gibi hijyenik problemlere sebebiyet veriyor.
İyi tarafından bakacak olursak, bu durum nefes tutma kabiliyetinizi artırıyor.
Trafiğin soldan akması
İrlanda’da trafik, İngiltere’deki gibi soldan akıyor.
Bu bir soru değil, benim sorunum. Hala beynimi trafiğin tersten akmasına alıştıramadım. Hala karşıdan karşıya geçerken aracın nereden geleceğini bilmeden iki tarafa defalarca bakıyorum, ve hala araçlar kendi başına hareket ediyor gibi hissediyorum.
Tükürme!
İrlanda, Hindistandan sonra gördüğüm insanların en çok yere tükürdüğü ikinci ülke. Hindistan’da bununla ilgili insanların beslenme şekillerinden (baharatlardan) dolayı olduğu açıklaması yapılmıştı. Ama İrlanda’da sebep ne? Neden insanlar yere o kadar tükürüyorki böyle tabelalar koyma zorunluluğu ortaya çıkıyor?
Neden kürtaj illegal?
İnsan haklarının olduğu bir Avrupa ülkesinde bulunduğumu düşünürken, kürtajın yasak olduğunu öğrenmek beni çok şaşırttı. İrlanda’da kürtaj, Avrupa’nın bu konudaki en katı ülkeleri Polonya ve Malta kadar kısıtlı. Yani kürtaj, kaç ay hamile olunduğu veya sağlık problemleri de dahil olmak üzere hiçbir durumda söz konusu bile değil. Kilisenin etkisi düşünüldüğüne anlaşılır bir konu.
Bu nedenle her gün yaklaşık 12 kadın hamileliğini güvenli ve yasal yollarla sonlandırmak amacıyla İngiltere’ye gidiyor. Bu seyehatin amacı bilindiği takdirde de, yine bir kısıtlamayla karşılaşmak mümkün.
En son, İrlanda’da yaşayan Hintli Bayan Halappanavar‘ın kürtajın yasak olması nedeniyle ölümünden sonra halk bu duruma tepki göstermeye başladı. Bu sebeple her yıl kürtaj yasaklığından dolayı birçok protesto ve kampanyalar düzenleniyor.
Prizler!
İrlanda’da fişler ve prizler Türkiye ve diğer Avrupa ülkelerindekinden farklı. Ama bir Avrupa Birliği ülkesi olan İrlanda’da uyumla ilgili neden bir düzenleme yok?
Kapı zilleri neden çalışmıyor?
İrlanda’da kapı zilleri çalışmıyor. En azından ben henüz çalışanını görmedim. Emlakçıya nedenini sorduğumda cevap çok ilginçti: “Bir defa değiştirdik ama insanlar parçalıyor.” Parçalıyor mu? Neden? Kim parçalıyor? Dünyanın geri kalan kısmında neden böyle bir sorun yok.
Peki aşağıdaki zil çalışmıyor. Peki benim evdeki kapıyı açma düğmesi niye çalışmıyor? Ona cevap daha korkutucuydu: “Kapıdaki insanı görmeden kapıyı açmak güvenli değil.”
Neyyyy? Yani sen bana evi güveniyor ve veriyorsun da, kapıyı kime bakmadan açacağıma mı güvenmiyorsun? Madem bu ziller hiç kullanılmayacaktı, başlangıçta neden yapıldı o zaman?
Dolayısıyla ne oluyor, bir misafirim veya kargo geldiğinde beni arıyor (neyseki cep telefonları var), ben de 3 kat aşağı inip kapıyı açıyorum. 21. yüzyılın uygulaması!
Bürokrasi!
İtalya’da bürokrasinin ne olduğunu anladığımı zannediyordum, ta ki İrlanda’ya gelene kadar.
İrlanda’da ikametgah belgesi alabileceğiniz bir yer yok. Nüfus müdürlüğü falan yok yani. Banka hesap durumu ve adına olan faturalar ikametgah belgesi olarak geçiyor. Bankada hesap açtırmak için ise çalışıyor olmak gerekiyor, herkes kafasına göre banka hesabı açamıyor.
Peki soru şu: Ben çalışmıyor isem ve üstüme fatura yoksa (çünkü faturalar kocamın üzerine), ben ikametgahımı nasıl ispatlayacağım. Hadi buyrun 3 bilinmeyenli denklem.
İmzaladığım kira sözleşmesi ikametgah için geçerli mi? Hayır, o geçerli değil. Ama internet şirketini arayıp eşimin ismini faturaya dahil etmek istiyorum demeniz halinde ikametgah belgesine ulaşıyorsunuz.
İrlanda’da ev tutma mücadelesi ve zorluklarından zaten daha önce bahsetmiştim.
Çalışma izni almak için 5 ay bekledim ve nihayetinde geçici de olsa izni aldım ve çalışmaya başladım. Ancak İrlanda dışına çıktığım takdirde ülkeye geri dönmek için tekrar giriş vizesine (reentry) ihtiyacım var. Biri bana bunu açıklayabilir mi? Yani Avrupa’da her yere vizesiz seyahat edebiliyorum ama yaşadığım ve çalıştığım ülkeye dönmek için vize almam gerekiyor.
Neden şarap açacağı ve galoş bulmak zor?
Bu biraz saçma gelebilir ama bir gün şarap açacağı bulmak için 6 dükkana gitmek zorunda kaldık. Artık o gün bir promosyon vardı da bütün şarap açacakları satıldı, biz mi üstüne gittik bilmiyorum.
Aynı durumu galoş ararken de yaşadım. İnsanlar galoşun ne olduğunu bile bilmiyorlar. Artık anlatıyorum hani şu ayağa giyilen mavi plastik poşet var ya diye. Sonunda bir dükkanda yaşını almış bir amca demez mi “haaa, şu, ben onu görmeyeli bir 40 yıl oluyor” diye. İlginç!
Şimdilik sorularım bunlar. Benzer durumlarla karşılaşanlar, fikirlerinizi paylaşın. Sorularımın cevabını biliyor musun? Harika!!! Dinlemeye hazırım :))
Her yerin bir garipliği var tabi. Ama bunlarda hakikaten bir tuhaf milletmis
Çöp olayı ilginçmiş ama kürtaj ve musluk ise tamamen saçma.
Saçma ama maalesef gerçek 🙂
Musluklarin ayri sekilde olmasi İngiltere’de de ayni. Sebebi ise; eskiden lavabolar plastik bir tipa ile tikanirmis ve lavabo istediginiz sicaklikta sicak ve soguk su ile doldurulurmus. Bunun sonunda eller yikanirmis. Ancak simdi hijyen acisindan bu olay cok mumkun gorunmuyor. Gecmisten kalan bir aliskanlik oldugu icin de yeni sisteme gecmeyi dusunmemisler sanirim musluklarda.
Teknoloji bu kadar ilerlerken, şoförsüz arabalar bile icat edilmişken, ılık su yapacak musluğa geçememek de baya enteresan tabi 🙂 Aslında bizim de evlerimiz kerpiçten arabalarımız at olmalıydı… Yok örnek olmadı, bu söylediğim çok daha doğal ve mantıklı, 2 musluk kullanıp da ılık su yapamamak gibi değil.
Ben 10 senedir irlanda mutfagi resturantinda asciyim mother hubbards isimli ulkede 5 tane subesi var ve buyuk tir kamyon otobus duragi diye bilinir en meshur yemegi de irlanda kahvaltisi butun gun kahvalti satiyoz . Menumuz cok buyuk olmasada steak ve lazanya gibi yemeklerde var . Yangin tupu ve battaniyesi sigorta geregi olmasi zorunlu bizim bi evimize kiraci var morgec oldugu icin sigorta olmasi sart ve.kiralamadan once expert geliyor eksikleri soluyor ilk madde onlar .priz ve trafik ve yuzde 80 kanunlar ingilizlerden irlandaya miras kalmistir. Yere turkurmek ise tamamen terbiyesizlik onumde biri yapsa uyaririm ole sorumsuz insan heryerde olur ama akli basinda insan yapmaz.
Bilgi için teşekkürler Ali Bey! Ben acaba ben mi bilmiyordum diyordum ama İrlanda’da çalışan bir aşçıdan da teyit geldiyse ötesine gerek yok 🙂 İngilizlerden miras konusuna da katılıyorum.
Tükürme konusuna hala bir anlam getiremedim. Eğitimsel ve kültürel olduğunu düşünüyorum!
Okadar güzel takip edip yorumlamışsın ki sıkılmadan sonuna kadar okudugumu bir yana bırak, bittiğinde üzüldüm gerçekten ülkeler arasındaki yaşam tarzları birbirlerine gerip geliyor, bende Ukraynada vazoda iki adet çiçek değilde 1 ve 3den fazla olması gerektiğini anlamamıştım, yabancı dilimin zayıf olması nedeniylede ögrenememişdim İrlandada
Gerçekten çok ilginç olaylar oluyor bana göre, azimine hayranım Bazıları sana şanssız gözüyle bakabilir ancak bana göre orada olup bu deneyimleri yaşamak muhteşem br duygu olması gerek , heleki senin gibi bir insana Kendin açımdan örnek vereyim;( aslında her insan böyledir) ;
Sürekli aynı yerde oldugımda, aynı seyi kullandığımda sıkılırım, insan ruhu boyledir ve merak duygusu taşır, hergün geçtiğini bir yolda iseen etrafına bakmazsın( genelde telefonla ilgilenirler) ama yabancı bir yerde isen merak edersin bakarsın yada kaybolmamak için dikkat edersin,eğer ilginçler bunlarla sınırlı değil ise mutlaka devamını bekliyorum, ve paylaşırken beni etiketlemeyi unutma olurmu, güzel günler görmen dileğiyle ❤️
Eline sağlık Ozi..Keyifle okudum..
Merhaba adasim Kurtaj yasagi nedeni ile olsa gerek ki, esim bekarken bir kizi olmus. Annesi devletten yardim alabilmek icin yillarca esimden saklamis. Turk filmleri gibi yardim dedigim de araba ev filan veriyormus. Oyle duydum. Velhasil kizimiz 16 yasina gelip babasini sorgulamaya baslayinca kavusuyorlar. 2 cocuk da bende var. Turkiyenin egitim ve diger malum sartlarindan oturu ve tabi ki baba kizin bir arada olabilmeleri icin vize islemlerine basladik. Cawan ya da cork da oturmayi dusunuyoruz Egitim hakkinda bilgin var mi? Burdan iyidir herhalde ☺
Merhaba Ozz!! Sizin durum Türk filmlerini de geçmiş, ben anlamakta zorluk çektim 🙂 Galiba üvey kızınız oluyor bahsi geçen?
Türkiye’de 10 sene eğitimin içinde bulunmuş bir kişi olarak, Türkiye dışında herhangi bir yerde eğitim almasını tavsiye ederim. Nihayetinde bulunduğum Cork şehrindeki UCC (University College Cork) gayet iyi bir üniversite.
Kocamin kizi cikti irlanda da irlandaya yerlesen bir isimdas ile karsilasinca heyecanlandan anlatimim bozuk oldu tabi
2 kucuk cocugumla irlanda ya yerlesmek icin islemlere basladik. Gelirken ne getirmeyelim, ne getirelim daha fazla paylasim yaparsan cok seviniriz. ❤
Hem adaş hem hemşerim 😀 Yakında bir başka İrlanda ile ilgili bir paylaşımım olacak, hatta birkaç… Başka sorunuz olursa özelden iletişim kurabilirsiniz. Sevgiler!